eTOURIST

Η αρχαία Μεσημβρία

Mesimvria, Αλεξανδρούπολη в Έβρος, Ελλάδα

Η παραλία της Μεσημβρίας βρίσκεται μπροστά από τον ομώνυμο παραθαλάσσιο οικισμό, στο νοτιοδυτικό άκρου της Π.Ε. Έβρου. Πρόκειται για ένα από τα καλοκαιρινά θέρετρα της περιοχής, που είναι περισσότερο γνωστό για τον αρχαιολογικό χώρο, που βρίσκεται πάνω στην παραλιακή ζώνη.
Η πόλη φαίνεται να ιδρύθηκε τον 6ο αι. π.Χ. ενώ έφτασε στο απόγειο της ακμής της στην περίοδο από τους κλασικούς χρόνους μέχρι και τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Η Μεσημβρία-Ζώνη, όπως και οι υπόλοιπες αποικίες της Σαμοθράκης, αρχικά εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μητρόπολης σε αγροτικά προϊόντα και την εμπορική επικοινωνία με τα θρακικά φύλα της ενδοχώρας. Όμως ο αρχικός αγροτικός χαρακτήρας της πέρασε σχετικά νωρίς - ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. - σε δεύτερη μοίρα, καθώς οι εμπορικές συναλλαγές και η θαλάσσια διακίνηση αγαθών αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ασφαλείς και επικερδείς. Όμως, η διείσδυση της αθηναϊκής δύναμης στην περιοχή, η επιβολή στις αποικίες της Σαμοθράκης ενός μάλλον δυσβάστακτου φόρου, καθώς και πιθανόν και γεγονότα για τα οποία λείπουν εντελώς γραπτές ιστορικές μαρτυρίες, οδήγησαν βαθμιαία - από τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. - σε παρακμή και σταδιακή εγκατάλειψη.
Το σκηνικό αλλάζει ριζικά στα χρόνια της μακεδονικής κυριαρχίας (356 π.Χ.) και παγιώνεται με τη ρωμαϊκή κατάκτηση (46 μ.Χ.) καθώς προτιμώνται πλέον οι χερσαίοι δρόμοι που συνδέουν τις μακεδονικές πρώτα, ρωμαϊκές έπειτα αποικίες της ενδοχώρας και έτσι το ενάλιο εμπόριο ατονεί. Ιδρύονται χερσαίες πόλεις με πολιτικο-στρατιωτικό χαρακτήρα που λόγω της γεωγραφικής τους θέσης αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο στη διακίνηση των αγαθών. Η Εγνατία οδός ασφαλώς επιτάχυνε τη φθίνουσα πορεία των παραλιακών αποικιών. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να μαρτυρούν βίαιη καταστροφή της Μεσημβρίας - Ζώνης. Το πιθανότερο είναι ότι στα χρόνια της παρακμής η πόλη σταδιακά εγκαταλείπεται. Με συρρικνωμένη πια μορφή υφίσταται μέχρι το 200 π.Χ. περίπου, χωρίς να διαθέτει πλέον δική της νομισματοκοπία. Για την περίοδο από το 100 π.Χ. έως και τον 5ο αι. μ.Χ. (πρώτοι βυζαντινοί χρόνοι) έχουμε ελάχιστα μόνο ίχνη που δηλώνουν περιστασιακή κατοίκηση, αγροτικού μάλλον χαρακτήρα.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Μεσημβρίας-Ζώνης περιλαμβάνει την πόλη και το νεκροταφείο της. Η πόλη περιβάλλεται από τείχος, ενισχυμένο κατά διαστήματα με πύργους και περικλείει στα βόρεια την ακρόπολη του οικισμού. Το νότιο τμήμα έχει διαβρωθεί από τη θάλασσα. Μέσα στα όρια του τείχους αποκαλύφτηκε μεγάλο μέρος του πολεοδομικού ιστού. Διακρίνονται δρόμοι, σύνολα κατοικιών και υπάρχουν ενδείξεις και για την ύπαρξη εμπορικού κέντρου. Έχουν επίσης βρεθεί δύο δημόσια κτήρια, ένα ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα και ένας ναός του Απόλλωνα. Στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης υπάρχει περιτειχισμένη συνοικία που πιθανόν σχετίζεται με την περίοδο παρακμής της.
Το ανατολικό σκέλος του τείχους διχοτομείται και χωρίζει την πόλη σε δύο τμήματα. Από αυτά, το δυτικό είναι το μεγαλύτερο και αποτελεί το χώρο της κύριας πόλης. Τα κτίσματα της πόλης που σώζονται σχετίζονται με κατοικίες, υπάρχουν όμως ενδείξεις και για ύπαρξη εργαστηρίων. Οι κατοικίες ακολουθούν το συνηθισμένο τύπο των σπιτιών του 5ου και 4ου αι. π.Χ. και μερικές διέθεταν πάνω όροφο. Ασυνήθιστο εύρημα αποτελεί ο μεγάλος αριθμός αμφορέων (188) του 6ου και 5ου αι. π.Χ. που βρέθηκαν σε επαφή ο ένας με τον άλλο και με το στόμιο στο έδαφος, στα θεμέλια κτηριακού συγκροτήματος. Αποτελούσαν μάλλον σύστημα προστασίας του χωμάτινου δαπέδου από την υγρασία.
Τα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα του αρχαιολογικού χώρου είναι:
Ιερό Δήμητρας. Μικρή κατασκευή από λευκό καλά επεξεργασμένο μάρμαρο και διαστάσεις 1.50 Χ 7.50μ. Στο εσωτερικό της βρέθηκαν αργυρά, χρυσά, επάργυρα και επίχρυσα πλακίδια με ανάγλυφες παραστάσεις σχετικές με τη λατρεία της Δήμητρας. 4ος αιώνας π.Χ.
Ιερό Απόλλωνος. Ορθογώνιο κτίσμα με διαστάσεις 9 Χ 15μ. Ανήκει σε οικοδομικό συγκρότημα διαστάσεων 35 Χ 45μ. με κεντρική πλακοστρωμένη αυλή που περικλείεται από στοά. Στο εσωτερικό βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, πολλά θραύσματα κεραμικής 6ου και 5ου αιώνα π.Χ. με εγχάρακτες επιγραφές.
Κτιριακό συγκρότημα. Μέσα σε τρεις από τους χώρους βρέθηκε μεγάλος αριθμός αμφορέων. Στο μεσαίο, οι αμφορείς με το στόμιο στο έδαφος θεωρήθηκε ότι εξυπηρετούσαν την αποστράγγιση του εδάφους. 6ος-5ος αιώνας π.Χ.
Η μοναδική πύλη στα δυτικά του τείχους της πόλης.
Τμήμα του δυτικού τείχους.
Τμήμα του δυτικού τείχους με υπολείμματα δύο πύργων. 
 Το 1966 άρχισε η πρώτη συστηματική ανασκαφή με χρηματοδότηση της Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Μπροστά από τα ερείπια της αρχαίας Μεσημβρίας δεν επιτρέπεται η κολύμβηση, καθώς οι αρχαιολογικές έρευνες δεν έχουν ολοκληρωθεί και πιστεύεται πως μεγάλο τμήμα της αρχαίας πόλης βρίσκεται στο σημείο βυθισμένο.

---